Tỉ lệ bản đồ có ý nghĩa vô cùng quan trọng và liên quan rất nhiều đến mức độ thể hiện của các đối tượng địa lý trên bản đồ. Tỷ lệ càng lớn, mức đọ chi tiết của bản đồ càng cao và ngược lại. Vậy cách tính tỉ lệ bản đồ như thế nào và ứng dụng ra sao? Hãy cùng Đo Vẽ Nhanh tìm hiểu chi tiết ngay trong bài viết này.
Mục lục nội dung
Tỉ lệ bản đồ là gì?
Trong thực tế, những tấm bản đồ thường rất nhỏ. Chúng ta có thể tìm được bản đồ cả thành phố, thậm chí cả thế giới trên 1 mảnh giấy nhỏ. Tùy vào mức độ mong muốn của người vẽ cũng như tài liệu thể hiện mà bản đồ có thể thu nhỏ tới mức khác nhau.
Chẳng hạn, với bản đồ in trong sách giáo khoa thường rất nhỏ. Ngược lại, những tấm bản đồ quân sự hay bản đồ treo tường thì kích thước lớn hơn rất nhiều dù cùng thể hiện hình ảnh, bản đồ của một khu vực, diện tích như nhau.
Tỉ lệ của một tấm bản đồ chính là tỉ số giữa một khoảng cách đo trên tấm bản đồ và khoảng cách ở ngoài thực địa. Trên mỗi một bản đồ, tỉ lệ đó được đặt ở dưới tên bản đồ và người đọc sẽ biết được mức độ thu nhỏ của đối tượng bên ngoài thực tế.
Thước tỉ lệ thường sẽ đặt ở dưới góc của bản đồ nhằm để phục vụ cho công tác đo đạc các thông số và khoảng cách, diện tích trên bản đồ. Tỉ lệ của bản đồ càng lớn, mức độ chi tiết của bản đồ càng cao và ngược lại.
Xem thêm:
Các dạng biểu thị của tỉ lệ bản đồ
Trước khi tìm hiểu cách tính tỉ lệ bản đồ, bạn cần biết được các dạng biểu thị của tỉ lệ bản đồ. Theo đó, tỉ lệ bản đồ sẽ được biểu thị dưới hai dạng đó là:
- Tỉ lệ số: Đây là một phân số luôn có tử số là 1 và mẫu số của chúng càng lớn, tỉ lệ sẽ càng nhỏ. Ngược lại mẫu số càng nhỏ, tỉ lệ càng lớn.
- Tỉ lệ thước: Đây là tỉ lệ được vẽ dưới dạng thước đo có tĩnh sẵn, mỗi một đoạn thước đo có ghi số đo của đọ dài tương ứng trên thực tế.
Bản đồ mà có tỉ lệ càng lớn, số lượng của các đối tượng địa lý đưa lên bản đồ càng nhiều. Theo đó, tỉ lệ bản đồ được phân loại theo tiêu chuẩn như sau:
- Lớn : có tỉ lệ trên 1: 200.000.
- Trung bình : sẽ từ 1: 200.000 đến 1:1.000.000.
- Nhỏ : là dưới 1:1.000.000.
Cách tính tỉ lệ bản đồ
Mặc dù nhìn vào bản đồ bạn sẽ nhận thấy tỷ lệ bản đồ được thể hiện rõ ràng nhưng không phải ai cũng biết cách tính. Sau đây là hướng dẫn cách tính tỉ lệ bản đồ chuẩn nhất, bạn có thể tham khảo:
- Đánh dấu khoảng trên bản đồ tỉ lệ xích là 1/1000, tức là sẽ cách hai điểm vào một tờ giấy hoặc thước kẻ.
- Sau đó hãy đặt cạnh tờ giấy đó hoặc thước kẻ đã đánh dấu trên giấy dọc theo thước tỉ lệ và tiến hành đọc trị số của khoảng cách trên thước tỉ lệ đó.
- Nếu khoảng cách này bằng Compa, việc đối chiếu khoảng cách đó với khoảng cách trên thước tỉ lệ sẽ thuận tiện và dễ dàng hơn nhiều, sau đó đọc trị số.
Ví dụ cách tính tỉ lệ bản đồ
- Dựa vào bản đồ trên, bạn hãy tính khoảng cách thực theo đường chim bay, từ khách sạn Bạch Vân, đến khách sạn Thanh Bồn, và từ khách sạn Gia Bình đến khách sạn Sông Hương.
- Tương tự Đo và tính chiều dài đoạn đường Phan Bội Châu ( từ Trần Quý Cáp đến đường Lý Tự Trọng).
Cách tính: Dùng thước trên bản đồ từ khách sạn Bạch Vân đến khách sạn Thanh Bồn là 5,5 cm. Ta có tỉ lệ bản đồ ở hình số 8 là 1:7500. Vậy khoảng cách trên thực địa là:
5,5cm x 75000 = 41250cm = 412.5m.
Tương tự như trên, từ khách sạn Gia Bình đến khách sạn Sông Hương: Khoảng cách đo được trên bản đồ là 4.0cm. Tỉ lệ bản đồ là 1:7500. Vậy khoảng cách trên thự địa là: 4,0cm x 7500 = 30000cm = 300m
Ứng dụng của tỉ lệ bản đồ
Ngoài việc biết cách tính tỉ lệ bản đồ, bạn cũng nên nắm được ứng dụng của bản đồ. Từ đó, có thể lấy bản đồ ra và ứng dụng với thực tế để mang lại hiệu quả công việc cao nhất.
Trong kiến trúc xây dựng
Ở những công trình lớn, bản đồ là vật dụng không thể thiếu của bất kỳ bộ phận nào để giúp làm việc ăn ý với nhau. Một kiến trúc có nhiều chi tiết, cách bố trí không gian, căn phòng rộng, độ dày của tường, vị trí nào lắp đặt cái gì…. Nhiều yếu tố đều liên quan tới bản đồ.
Chính vì thế, mọi người có thể kết hợp với nhau để tạo nên một công trình hoàn chỉnh phải cần có bản đồ. Việc nhìn vào tỉ lệ bản đồ sẽ giúp chúng ta hiểu được kích thước thực tế là bao nhiêu vô cùng tiện lợi. Từ đó biết cách tính toán và sắp xếp cho hợp lý nhất.
Khi xét duyệt thông tin quy hoạch, các cơ quan ban ngành cũng thường xét duyệt dựa theo bản đồ có tỷ lệ 1:5000. Điều này bạn có thể thấy rõ ràng khi xem xét những chương trình phê duyệt dự án bất động sản tại nước ta trong thời gian qua.
Ứng dụng trong chiến tranh
Một trong những ứng dụng quan trọng của bản đồ được sử dụng nhiều nhất đó là trong chiến đấu. Mỗi một trận đánh quan cả quân địch và quân ta đều phải sử dụng bản đồ để đưa ra những chiến thuật.
Bản đồ địa hình sẽ là công cụ hỗ trợ đắc lực, tỉ lệ bản đồ sẽ giúp bạn đo được sự gồ ghề, dốc, thoải của địa hình thực tế. Dựa vào đó, mà có thể đưa ra những chiến thuật, chính sách phù hợp nhất để có thể thắng được quân địch.
Ngoài ra, bản đồ còn được sử dụng rộng rãi trong cuộc sống, trong việc xác định địa giới, ranh giới hành chính. Hay xác định các vị trí chính xác để có thể xây dựng đúng với trên bản vẽ tránh các rủi ro và sự cố.
Xem thêm:
Hướng dẫn chi tiết cách vẽ bản đồ đường đi trên word
Cách vẽ bản đồ Việt Nam trên giấy A4 cực nhanh
Lời kết
Tỉ lệ bản đồ là một phần rất quan trọng trong cuộc sống và ứng dụng trong nhiều lĩnh vực khác nhau. Trên đây là những chia sẻ về cách tính tỉ lệ bản đồ, mà Đo Vẽ Nhanh đã chia sẽ đến bạn. Mong rằng bạn có thể áp dụng thành công. Và đừng quên liên hệ với Đo Vẽ Nhanh để được tư vấn và hỗ trợ tốt nhất trong lĩnh vực đo đạc, khảo sát công trình chính xác và nhanh nhất. Với dịch vụ của chúng tôi, bạn sẽ nhận được sự hỗ trợ tốt nhất cho công việc, cuộc sống của mình.
