Trong công tác trắc địa, tùy thuộc vào mục đích đo góc, đo chiều dài hay đo cao,… mà chúng ta sử dụng dụng cụ, phương pháp và cách đo sao cho phù hợp. Để bạn có thể hiểu rõ hơn về điều này, Đo Vẽ Nhanh đã đưa ra chi tiết các phương pháp đo trong trắc địa qua bài viết sau đây.
Đặt vấn đề
Trắc địa hay còn gọi là trắc đạc, đo đạc. Đây là một ngành khoa học về trái đất. Cụ thể là đo đạc và xử lý số liệu đo đạc địa hình, địa vật nằm trên bề mặt của trái đất hiện nay.
Có thể thấy, trắc địa là ngành được quyết định chính bởi việc đo đạc. Đã xuất hiện từ rất lâu trong lịch sử, ngành trắc địa luôn khẳng định được vai trò quant trọng của mình đối với toàn bộ thế giới.
Không chỉ có đo đạc, nó còn giúp quản lý đất đai, tài nguyên, các loại khoáng sản… Và để phục vụ điều đó, có rất nhiều phương pháp đo khác nhau được áp dụng. Trong bài viết này hãy cùng tìm hiểu về các phương pháp đo đó nhé.
Tìm hiểu về các phương pháp đo trong trắc địa
Phương pháp đo góc
Trong các phương pháp đo trong trắc địa, phương pháp đo góc cũng được chia ra hai loại đó là đo góc bằng và đo góc đứng. Theo đó dụng cụ để thực hiện đo chính là máy kinh vĩ – chế tạo đầu tiên tại Anh vào năm 1970 với cấu tạo chính là ống kính, bộ phận định tâm và một số bộ phận khác.
Phương pháp đo góc bằng
Góc bằng ß được hợp bởi hai hướng OA và OB, là góc nhị diện hợp bởi hai mặt phẳng thẳng đứng có chứa 2 hướng đó. Để có thể đo góc bằng người ta thường sử dụng hai phương pháp là đo đơn và đo vòng.
Đầu tiên với phương pháp đo đơn bạn có thể tiến hành đo theo các bước sau đây:
- Bước 1: Đặt máy kinh vĩ tại O (định tâm, cân bằng)
- Bước 2: Đặt giá trị bàn độ sao cho hướng mở đầu theo số lần đo.
- Bước 3: Bắt chuẩn, chính xác mục tiêu, đọc số trên bàn độ ngang và bộ đo cực nhỏ và tiến hành ghi sổ.
- Bước 4: Tính toán và kiểm tra kỹ càng lại.
Đối với phương pháp đo vòng (Tại các trạm đo >2 hướng ngắm): Thông thường, bạn chọn hướng nào xa nhất làm hướng khởi, vị trí nửa vòng thuận kính, thực hiện ngắm và quay máy kinh vĩ theo chiều kim đồ hồ chạy để ngắm A đọc a1, B đọc là b1,… Tiếp theo là đảo kính sau khi đo xong vị trí thuận kính, quay máy ngược với chiều kim đồng hồ ngắm C thì đọc là c2,…
Phương pháp đo góc đứng
Góc đứng hay còn gọi là góc nghiêng của một hướng ngắm nào đó, góc được tạo bởi mặt phẳng ngang và hướng ngắm. Cách đo góc đứng tương tự các bước như đo góc ngang nhưng ở vị trí thuận kính, bạn ngắm điểm đo và đọc bàn độ đứng. Và nguyên lý đo góc đứng sử dụng vành khắc độ nằm trên mặt phẳng thẳng đứng.
Xem thêm:
Trắc đạc công trình là gì? Đơn vị nào cung cấp dịch vụ uy tín?
Tìm hiểu phương pháp tính chênh cao trong trắc địa
Phương pháp đo dài
Độ dài là một trong ba đại lượng nhằm xác định vị trí không gian của các phiểm trên mặt đất và là một yếu tố cơ bản trong trắc địa. Độ dài một đoạn thẳng có thể đo theo hai cách dưới đây:
Đo độ dài trực tiếp
Đo độ dài trực tiếp chính là phép đo trong đó dụng cụ đo được đặt một cách trực tiếp liên tiếp trên đoạn thẳng cần phải đo, qua các số liệu và dụng cụ đo sẽ xác định rõ được độ dài của đoạn thẳng.
Trong thực tế, người ta thường sử dụng phương pháp đo dài trực tiếp bằng thước thép. Tuy nhiên độ chính xác của việc đo bằng thước thép còn phụ thuộc vào độ giãn nở của sợi thước, lực căng không đều, thước bị cong trên mặt phẳng nằm ngang.
Đo độ dài gián tiếp
Đo độ dài gián tiếp là phép đo nhằm xác định một số đại lượng dùng để tính độ dài của đoạn thẳng cần xác định. Có rất nhiều phương pháp đo dài gián tiếp như: sử dụng máy quang học đo dài hay các loại máy đo dài điện tử, công nghệ GPS.
Phương pháp đo cao
Mục đích cuối của việc xác định độ cao chính là thể hiện sự thấp và cao trên bản đồ. Trong khi đó, yêu cầu xác định độ cao tương đối giữa 2 điểm chỉ cho phép trong phạm vi mm và cm là cùng.
Không chỉ có nhiệm vụ đo vẽ bản đồ địa hình, lưới thủy chuẩn cơ bản, nhà nước còn phục vụ cho một số mục đích khác như quan sát sự trồi lún của vỏ trái đất, các công trình thuỷ lợi tưới tiêu, nghiên cứu khoa học. Do đó, cần phải có độ chính xác cao, đầy đủ, ứng dụng các phương pháp đo trong trắc địa sao cho hiệu quả và tinh tế.
Trong công tác trắc địa, người ta thường áp dụng nhiều phương pháp đo cao khác nhau như đo cao hình học, đo cao thủy tĩnh, đo cao lượng giác, đo cao bằng công nghệ GPS….
Phương pháp đo cao hình học
Phương pháp đo cao hình học là một trong các phương pháp đo trong trắc địa được sử dụng một cách rộng rãi và thường được dùng để đo các mạng lưới độ cao nhà nước. Máy dùng trong đo cao hình học đó là máy thủy bình.
Nguyên lý đo cao hình học bằng máy thủy bình là việc sử dụng tia ngắm nằm ngang, song song cùng với trục của ống thủy dài nghĩa là song song với mặt thủy chuẩn đi qua điểm đo. Nhằm xác định hiệu số độ cao giữa hai điểm dựng mia.
Có 2 phương pháp để có thể xác định độ chênh cao giữa hai điểm mia là:
- Đặt máy giữa 2 điểm gọi là “ Đo thủy chuẩn từ giữa”.
- Đặt máy tại 1 điểm và dựng mia 1 điểm gọi là “Đo thuỷ chuẩn phía trước”.
Phương pháp đo cao lượng giác
Nguyên lý phương pháp đo cao lượng giác là dựa vào mối tương quan của hàm lượng giác trong tam giác tạo bởi tia ngắm nghiêng và khoảng cách giữa 2 điểm cần xác định chênh cao. Máy sử dụng để đo cao lượng giác là máy toàn đạc điện tử hay máy kinh vĩ.
Có thể bạn cần biết:
Máy trắc địa Leica có tốt không? Cách sử dụng như thế nào?
Bật mực trắc địa loại nào tốt và được ưa chuộng hiện nay?
Lời khuyên dành cho bạn
Trên đây là toàn bộ các phương pháp đo trong trắc địa mà Đo Vẽ Nhanh cung cấp cho bạn đọc. Có thể thấy, những phương thức này hữu ích, và mang tính ứng dụng cao trong cuộc sống. Nó có thể giúp bạn hiểu hơn về các phương pháp đo đạc phổ biến trong ngành trắc địa hiện tại.
Mong rằng bài viết sẽ giúp bạn có thêm các kiến thức về lĩnh vực này. Nếu như có bạn nhu cầu khảo sát và đo đạc đất hãy liên hệ ngay Đo Vẽ Nhanh để được trải nghiệm các dịch vụ chất lượng nhất nhé. Là đơn vị có nhiều kinh nghiệm, chúng tôi sẽ giúp bạn tìm được những giải pháp hữu ích trong đo đạc trắc địa, nhà đất.
